Neusholte

Neusholte Definitie

De neus is een van de belangrijkste zintuigen die verantwoordelijk zijn voor de reukzin, en speelt ook een belangrijke rol bij de ademhaling en de spraakproductie ^[1]. De neusholte ligt vlak achter de twee neusgaten en vormt het binnenste van de neus.

Het vormt het bovenste ademhalingsstelsel samen met de paranasale sinussen, mondholte, keelholteen larynx ^[2]en is de eerste van de structuren die de ademhalingswegen vormen ^[3].

Waar zit de neusholte?

De neusholte begint aan de basis van de schedel en wordt van de mondholte eronder gescheiden door het harde gehemelte (dak van de mond) ^[4].

Structuur en Anatomie

Afdelingen

Vestibule: Het gebied net achter de neusgaten, dit is het deel van de neusholte dat het meest blootgesteld is aan de bedreigingen van de omgeving. Daarom is dit deel bekleed met meerdere lagen van dezelfde cellen waaruit onze huid is opgebouwd (gelaagd plaveiselepitheel), die een beschermende barrière vormen. In dit gebied zijn ook stijve neusharen (vibrissae) ingebed in de celbekleding en bedekt met dik slijm ^[5].

Ademhalingsgebied: Het begint aan het einde van het vestibulaire gebied, en omvat de gehele neusholte, met uitzondering van het reukorgaan ^[6]. Dit gebied heeft een gecilieerde pseudostratiforme epitheelbekleding (eencellige laag) met gobletcellen ^[3] die slijm afscheiden dat het slijmvlies vormt.

Olfactorisch gebied: Het bovenste deel van de neusholte, bij het septum, is bekleed met reukcellen en reukslijmvlies ^[3]. Het slijmvlies herbergt ontelbare trilhaartjes, die olfactorische receptoreiwitten bevatten die verantwoordelijk zijn voor de reukzin.

Wanden en grenzen van de neusholte

Mediale wand: Hiermee wordt het tussenschot bedoeld dat de neusholte in twee gelijke delen verdeelt. Het benige boven- en onderruggedeelte van het tussenschot worden gevormd door de loodrechte plaat van het ethmoid ^[7]en de vomer ^[8]. Het onderste voorste deel wordt gevormd door een vierhoekige hyaliene kraakbeenstructuur, het septumkraakbeen genoemd ^[9]. Van buitenaf is het onderste deel van de gladde mediale wand te zien, die de twee neusgaten van elkaar scheidt.

Superieure rand (dak): De twee neusbeenderen, het onderste deel van het voorhoofdsbeen, de cribriformplaat (van het ethmoid), en het sphenoid ^{[1, 10]} maken het dak.

Anterieure grens (laterale wand): De onderste delen van de neusbeenderen, het kraakbeen dat eraan vastzit, de buitenneus en de neusgaten bevinden zich in het voorste deel van de neusholte ^[1].

Achterrand (achterwand): De bovenrug en de flanken worden begrensd door een aantal schedelbeenderen, waaronder de bovenkaak, het ethmoid, het gehemelte, het wiggebeen, het lacrimium, alsmede het inferieure concha ^[1].

Vloer: Het harde gehemelte, dat wordt gevormd door de bovenkaak (processus palatinus) en de palatijnbeenderen (horizontale platen), houdt niet alleen de neusholte gescheiden van de mondholte, maar vormt ook de gladde vloer ervan ^[11].

De neus- en mondholte zijn met elkaar verbonden door de nasopharynx aan de achterkant van de keel. Het zachte gehemelte en de huig (een vlezig uitsteeksel achter in de keel) gaan samen omhoog om deze verbinding tijdens het eten af te sluiten en te voorkomen dat er voedsel in de neusholte terechtkomt ^[12].

Neusholte botten: De Drie Neus Conchae

In tegenstelling tot de mediale wand en de bodem van de neusholte, heeft de laterale wand een paar kleine benige uitsteeksels die hem een oneffen oppervlak geven. Deze uitsteeksels worden gevormd door de drie nasale conchae, ook wel aangeduid als nasaal turbinaat botten ^{[13, 14]}. Zowel de superieur en middelste nasale conchae uitsteeksels van delen van het ethmoïdaal labyrint (deel van het ethmoid bot) ^[15]terwijl de inferior nasal concha is een individuele benige structuur ^[16]. Zij dragen bij tot de verdeling van de ademruimte in de holte in de boom vleesuses en laat de ingeademde lucht beter inwerken op de verschillende delen van de holte ^[3].

Neusholte Histologie

Paranasale sinus openingen in de neusholte

Tussen de beenderen van het gezicht en de schedel bevinden zich enkele met slijm gevulde luchtkamers die het hoofd licht houden en een essentiële rol spelen bij de ademhaling en de spraak ^[17]. Vier sets sinussen zijn herkend; frontale, sphenoid, ethmoiden bovenkaakdie allemaal een opening naar de neusholte hebben ^[18].

De voorste ethmoïdale sinussen, evenals de frontale en maxillaire sinussen, monden uit in de middelste meatus, waarvan de opening is gemarkeerd met een halvemaanvormige groef, het semilunaire hiatus genoemd, op de laterale wand van de holte ^[19]. De middelste ethmoïdale sinussen vormen een bult, de ethmoidal bulla, in de laterale wanden en monden daarin uit. De achterste ethmoïdale sinussen monden uit in de buurt van de superieure meatus. De enige overblijvende, de sinus sphenoideus, mondt uit in het achterste dak van de holte ^[3].

Andere structuren die in de neusholte uitmonden

De traanbuis (nasolacrimal duct) voert tranen af naar de neusholte, leidt van de ogen en opent in de inferior meatus ^[20]. De gehoorbuis (buis van Eustachius) opent ook in de buurt van de inferieure meatus ^[3].

Bloedvoorziening

De rijke vasculatuur van de neusholte helpt bij de controle van temperatuur en vochtigheid van de ingeademde lucht. Vertakkingen van zowel de interne halsslagader als de externe halsslagader zijn verantwoordelijk voor de bloedtoevoer in dit gebied ^[3]. De drie primaire bronnen van de arteriële toevoer zijn de arteria ophthalmica, maxillaris en facialis. Er zijn kleinere takken, waaronder de anterieure en posterieure ethmoïd slagaders, de sphenopalatine, grote palatine, en superieure labiale slagaders die overeenkomen met de bovenstaande drie takken ^[1].

De gezichts- en oogaderen zijn verantwoordelijk voor de veneuze drainage van de uitwendige neus ^[21].

Innervatie

De innervatie in dit gebied kan in twee delen worden verdeeld: speciale (olfactorische) innervatie en algemene innervatie.

De reukzenuw, de eerste van de hersenzenuwen, is verantwoordelijk voor de reukzin en vertakt zich vanuit de bulbus olfactorius van de hersenen ^[22].

De algemene innervatie verwijst naar de zenuwverbinding met het neustussenschot en de laterale wanden, geleverd door takken van de nervus maxillaris (nervus nasopalatinus) en takken van de nervus ophthalmicus (nervus nasociliaris) ^[23]. De nervus trigeminus verzorgt de innervatie van het buitenste deel van de neus ^[3].

Wat doet de neusholte

Functie in het ademhalingsstelsel

De neusholte en het neusslijmvlies hebben twee hoofddoelen bij het ademhalingsproces:

Rol als doorgang voor ingeademde lucht ^[24]: Bij het inademen komt de lucht door de neusgaten naar binnen en gaat via de neusholte naar de keelholte en larynx, de volgende delen in de luchtwegen, om uiteindelijk de longen. De uitgeademde lucht volgt de omgekeerde weg en verlaat het lichaam via de neusholte.

De rol van het slijmvlies in het zuiveren van de lucht: Het dikke slijmvlies en de trilhaartjes in de binnenwanden van de neusholte zuiveren de ingeademde lucht door stof, bacteriën en vreemde deeltjes op te sluiten, zodat alleen schone lucht het lichaam binnenkomt. De kleine haarachtige uitsteeksels, of trilhaartjes, verplaatsen de door het slijmvlies gevangen stofdeeltjes naar de achterkant van de keel, waar ze kunnen worden ingeslikt ^[25]of naar de neus, waar het door niezen of uitblazen kan worden verwijderd ^[26].

Het bevochtigt en verwarmt ook de ingeademde lucht om de aard en temperatuur van de lucht die de luchtwegen binnenkomt te controleren ^[3]. Tijdens de uitademing absorbeert het warmte en vocht uit de lucht op weg uit het lichaam ^[27].

Functie als zintuig

Volgens een recente studie kan een menselijke neus ongeveer 1 biljoen verschillende geuren herkennen ^[28].

Het reukslijmvlies bevat ongeveer tien miljoen reukcellen, die elk 350 soorten geurreceptoren hebben. Deze 350 receptoren zijn elk kenmerkend voor een verschillend type geur. Wanneer lucht de neus binnenkomt, gaat een klein deel ervan naar het reukorgaan ^[24]. De receptoren brengen vervolgens de in de lucht aanwezige geurstoffen naar specifieke neuronen om te worden getransporteerd naar de bulbus olfactorius in de voorhersenen [41], waar ze worden geïdentificeerd als verschillende geuren ^[29].

Functie in Spraak

Het is een belangrijk deel van het spraakkanaal, samen met de mondholte, keelholteen larynx de andere organen die betrokken zijn bij het voortbrengen van geluid ^[30]. Voor de spraakproductie wordt een luchtstroom door het strottenhoofd en de neus- en mondholte geleid, afhankelijk van het soort geluid dat moet worden voortgebracht. Voor een nasale medeklinker (nasale klank) moet de lucht door de neusholte stromen, terwijl voor een orale medeklinker (orale klank) de lucht door de mondholte moet stromen ^[31].

Aandoeningen geassocieerd met de neusholte

Kanker: Het is een betrekkelijk zeldzame vorm van kanker in de neusholte en de bijholten, die kan ontstaan door blootstelling aan giftige dampen, overmatig roken of ouderdom. In sommige gevallen zouden ook bepaalde stammen van het humaan papillomavirus verantwoordelijk zijn ^[32]. Symptomen zijn verstopte neus, neusbloedingen, pusafscheiding, verminderde reukgevoeligheid, vorming van knobbels of zweertjes in de neus en pijn rond de ogen of de boventanden ^[33]. Gangbare behandelingsmethoden zijn chemotherapie, bestralingstherapie en een operatie om de tumor te verwijderen ^[34].

Neuspoliepen: Soms groeien er kleine goedaardige bultjes uit de neusholte of het sinusvlies, vaak als gevolg van chronische ontsteking door allergieën, infecties, chronische astma of immuunziekten ^[35]. Meestal veroorzaken ze geen problemen, maar als de poliepen groot worden, kan men last krijgen van een verstopte neus, een loopneus, niezen, problemen met smaak en reuk, frequente infecties, alsmede aangezichtspijn en jeuk ^[36].

Rhinitis: Rinitis, een zwelling en ontsteking van het slijmvlies van de neusholte, kan worden ingedeeld in allergische en niet-allergische, afhankelijk van de oorzakelijke factoren ^[37]. De eerste vorm is het gevolg van blootstelling aan allergenen zoals pollen, stof, huisdieren, enz. De niet-allergische vorm kan het gevolg zijn van een virale infectie, omgevingsveranderingen of zelfs hormonale onevenwichtigheden die slijm- en vochtophoping in het neusweefsel en zwelling van de bloedvaten veroorzaken ^[38]. Symptomen zijn onder meer een verstopte neus, irritatie, een branderig gevoel, een loopneus/droge neus en niezen, die vanzelf overgaan of waarvoor medicijnen en neussprays nodig kunnen zijn.

Sinus Infectie: Het is een virale, bacteriële of schimmelaandoening die wordt gekenmerkt door een gezwollen en ontstoken neusholte. Ook bekend als sinushoofdpijn of sinusitis, veroorzaakt het pijn en druk in en rond de sinussen, voorhoofd, ogen en tanden ^[39]. De behandeling hangt af van de oorzaak van de infectie ^[40].